IAS બનવા માટે શું કરવું જોઈએ?

IAS એ ભારતની સિવિલ સર્વિસની સૌથી પ્રતિષ્ઠિત પોસ્ટ છે, આ પોસ્ટની ગરિમા અને તાકાતના આધારે, તેની પસંદગીની પરીક્ષા પણ તે મુજબ નક્કી કરવામાં આવી છે, જેથી માત્ર લાયક વ્યક્તિ જ આ પદ સુધી પહોંચી શકે. ઘણા ઉમેદવારો આ પોસ્ટ પર પસંદગી પામવા માંગે છે, પરંતુ માત્ર મહેનતુ અને શિસ્તબદ્ધ લોકો જ આ પોસ્ટ સુધી પહોંચી શકે છે.

IAS અધિકારી બનવા માટે ઘણી મહેનત અને સમર્પણની જરૂર પડે છે . તમારે ફક્ત જિલ્લા કલેક્ટર અથવા જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટ સુધી IAS ન જોવું જોઈએ , ભારત જેવા દેશમાં, તમામ વિભાગોના વહીવટી વડાઓ અને સચિવો મોટાભાગે વરિષ્ઠ IAS છે. કેબિનેટ સચિવ, ભારત સરકારના સચિવ, રાજ્ય અથવા કોઈપણ કેન્દ્રીય મંત્રાલયના સચિવઆઈએએસના સચિવ જ છે. ભારતીય વહીવટી સેવામાં સર્વોચ્ચ હોદ્દો IASને આપવામાં આવ્યો છે, તેથી દેશમાં કોઈપણ ઉચ્ચ પદ પર બેઠેલા અધિકારીને ચોક્કસપણે IAS આપવામાં આવે છે.

ભારતીય સિવિલ સર્વિસમાં પસંદગી પામવી એ ગર્વ અને ગર્વની વાત છે. તે તમને નોકરી નહીં પરંતુ યોગ્ય મહિનામાં દેશની સેવા કરવાની તક આપે છે. સિવિલ સેવાઓ દ્વારા 24 સેવાઓ માટે પરીક્ષા લેવામાં આવે છે, જેમાં IFS , IPS , IRS જેવી ગ્રેડ ‘A’ પોસ્ટનો સમાવેશ થાય છે .

તે કાયમી કારોબારી સદસ્ય છે જેની કોઈ ચૂંટણી નથી પરંતુ પસંદગી છે. આને નોકરશાહી અથવા નોકરશાહી કહેવામાં આવે છે. દેશમાં વિકાસ અને સંતુલન માટે શાસન અને વહીવટ સાથે મળીને કામ કરે છે. આજે, આપણે આ વિષય પર લાંબી ચર્ચા કરીશું અને જાણીશું કે IAS બનવાની શરૂઆત કેવી રીતે કરવી , તેમજ અભ્યાસ માટેની વ્યૂહરચના શું હોવી જોઈએ (હિન્દીમાં IAS ટોપર સ્ટ્રેટેજી) . અને એ પણ, IAS નો પગાર કેટલો છે અને લાયકાત શું છે, અમે આ વિષય પર પણ વિગતવાર ચર્ચા કરીશું.

IAS શું છે?

IAS અધિકારીને સિવિલ સર્વિસીસમાં સર્વોચ્ચ પદ માનવામાં આવે છે, જેના માટે માત્ર લડાયક ઉમેદવારોની પસંદગી કરવામાં આવે છે. કોઈપણ ઉત્કૃષ્ટ પદ માટે, ફક્ત IAS પોસ્ટને જ પ્રાધાન્ય આપવામાં આવે છે, પછી તે કેન્દ્ર સરકારના સચિવ હોય કે જિલ્લાના જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટ હોય. IAS અધિકારીને ભારતીય વહીવટમાં સર્વોચ્ચ રેન્કિંગ અધિકારી ગણવામાં આવે છે. જીલ્લામાં સુરક્ષાનો મામલો હોય કે પછી દેશ કક્ષાએ સંરક્ષણ સચિવ, આ પદો માટે હંમેશા અનુભવી IAS અધિકારીઓની જ નિમણૂક કરવામાં આવે છે.

IAS માટેની પાત્રતા

વય મર્યાદા

મહત્તમ વય મર્યાદા સામાન્ય શ્રેણી માટે 32 વર્ષ, OBC (OBC નોન ક્રીમી લેયર માટે) માટે 35 વર્ષ અને અન્ય અનામત શ્રેણી SC/ST માટે 37 વર્ષ છે.

શૈક્ષણિક લાયકાત

માન્ય સંસ્થામાંથી ગ્રેજ્યુએશનની પરીક્ષા પાસ કરવી ફરજિયાત છે. જો તમે ડિસ્ટન્સ એજ્યુકેશન દ્વારા ગ્રેજ્યુએશન કર્યું હોય તો પણ આ પરીક્ષા માટે લાયક છો.

IAS નું પૂરું નામ શું છે?

IAS નું પૂર્ણ સ્વરૂપ ‘Indian Administrative Service’ છે. તેનું પૂર્ણ સ્વરૂપ ‘ભારતીય વહીવટી સેવા’ છે.

IAS કેવી રીતે બનવું?

IAS અધિકારી બનવા માટે, તમારે યુનિયન પબ્લિક સર્વિસ કમિશન (UPSC) સિવિલ સર્વિસ એક્ઝામિનેશન દ્વારા લેવામાં આવતી પરીક્ષામાં સારા માર્ક્સ સાથે પાસ થવું પડશે. IAS પસંદગી પ્રક્રિયા અથવા IAS બને કે લિયે તમને IAS પરીક્ષાના તબક્કાઓ વિશે જ્ઞાન હોવું આવશ્યક છે. IAS અધિકારી બનવા માટે તમે નીચેના સ્ટેપ્સ ફોલો કરી શકો છો:-

સ્નાતક પરીક્ષા પાસ કરો

જો તમે IAS બનવા માંગો છો, તો ઉપરના ફકરામાં તમને કહેવામાં આવ્યું છે કે તમારે UPSC પરીક્ષા માટે ગ્રેજ્યુએટ હોવું જરૂરી છે. તમારો પહેલો સ્ટોપ તમારા વિષય અનુસાર ગ્રેજ્યુએશનની પરીક્ષા સારા માર્ક્સ સાથે પાસ કરવાનો છે. આમ કરવાથી તમને ખૂબ સારા ફંડામેન્ટલ્સ મળશે અને તમે પરીક્ષા માટે ઊંડો અભ્યાસ કરી શકશો.

IAS પરીક્ષા માટે પેટર્નનું મૂલ્યાંકન કરો

ગ્રેજ્યુએશન પાસ કર્યા પછી, તમને IAS પરીક્ષાના અભ્યાસક્રમ અને અભ્યાસક્રમને સમજવું ખૂબ જ સરળ લાગશે. તમારે UPSC પરીક્ષા માટે અભ્યાસક્રમ, ફોર્મેટ અને પાછલા વર્ષના પ્રશ્નપત્રોમાંથી પસાર થવું જોઈએ. આમ કરવાથી તમને પરીક્ષાનો વિગતવાર દૃશ્ય મળશે જેથી તમે પરીક્ષાની જરૂરિયાત મુજબ પરીક્ષાનો અભ્યાસ કરી શકો. IAS પરીક્ષાનો અભ્યાસક્રમ અને ફોર્મેટ આ લેખના અંતે આપવામાં આવ્યું છે.

UPSC પરીક્ષા માટે ઓનલાઈન અરજી કરો

દર વર્ષની જેમ, IAS પરીક્ષા માટે ઓનલાઈન નોંધણી ફેબ્રુઆરી મહિનામાં શરૂ થાય છે, જેના માટે તમે UPSC સત્તાવાર પોર્ટલ upsc.gov.in દ્વારા તમારી અરજી સબમિટ કરી શકો છો. ફોર્મ ભરતી વખતે, તમારે તમારી માહિતી આધાર કાર્ડ અને શૈક્ષણિક દસ્તાવેજ અનુસાર ભરવી જોઈએ જેથી કરીને આગળ જતા કોઈપણ પગલામાં તમારે બેદરકારીનો સામનો ન કરવો પડે. પરીક્ષા માટે ઓનલાઈન અરજી કરવી ખૂબ જ સરળ છે અને જો તમે કોમ્પ્યુટર અને ઈન્ટરનેટ કેવી રીતે ઓપરેટ કરવું તે જાણતા હોવ તો તમે IAS માટે ખૂબ જ સરળતાથી ઓનલાઈન નોંધણી કરાવી શકો છો.

કેસ યુપીએસસી પ્રિલિમ પરીક્ષા

IAS નું ફોર્મ ભર્યા પછી, તમારી પ્રિલિમ પરીક્ષા લેવામાં આવે છે જેમાં જનરલ સ્ટડીઝ અને CSAT સંબંધિત પ્રશ્નો પૂછવામાં આવે છે. આગલા તબક્કામાં પહોંચવા માટે, તમારે UPSC પરીક્ષાનો પૂર્વ તબક્કો પાસ કરવો આવશ્યક છે. આ એક ક્વોલિફાઈંગ રાઉન્ડ છે, તેના ગુણ મેરિટ લિસ્ટમાં ઉમેરવામાં આવતા નથી.

કેસ UPSC મુખ્ય પરીક્ષા (મુખ્ય)

પૂર્વ પરીક્ષા પાસ કર્યા પછી, તમારે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ મુખ્ય પરીક્ષામાં બેસવું પડશે. આ તબક્કામાં સામાન્ય અભ્યાસ, નિબંધ આધારિત પ્રશ્નો પૂછવામાં આવે છે. આ સ્ટેજના માર્ક્સ મેરિટ લિસ્ટમાં ગણવામાં આવે છે અને તમારી પસંદગી આ સ્ટેજ પર આધારિત છે.

લેખિત પરીક્ષા પછી ઇન્ટરવ્યુ પાસ કરો

જો તમે પ્રિલિમ અને મેન્સ બંને તબક્કા સફળતાપૂર્વક ક્લિયર કરી લીધા હોય તો તમારે આગલા તબક્કા માટે તૈયાર રહેવું પડશે. આ એક ઇન્ટરવ્યુ પરીક્ષા છે, આમાં તમને લેખન સંબંધિત કંઈપણ પૂછવામાં આવતું નથી. આમાં, તમારી પ્રવૃત્તિ, ગંભીરતા અને અન્ય વ્યક્તિત્વ પરીક્ષણો લેવામાં આવે છે. આ પરીક્ષામાંથી મેળવેલા ગુણ પણ મેરિટ લિસ્ટમાં ઉમેરવામાં આવે છે.

LBSNAA માં તાલીમ

જો તમે UPSC સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષા પાસ કરી છે, તો તમને અસરકારક અધિકારી બનાવવા માટે, LBSNAA કેમ્પમાં કમિશન દ્વારા તાલીમ આપવામાં આવે છે. અહીંથી તાલીમ પૂર્ણ કર્યા પછી, તમને દેશની સેવા માટે તમારી લાયકાત અનુસાર ક્ષેત્ર સ્તરની તાલીમ પણ આપવામાં આવે છે.

IAS પરીક્ષા ફોર્મેટ

• પ્રારંભિક પરીક્ષા
• મુખ્ય પરીક્ષા
• ઈન્ટરવ્યુ

પ્રારંભિક પરીક્ષા

આ રીતે પ્રિલિમિનરી પરીક્ષામાં પ્રશ્નપત્ર આવે છે.

એસ.નં.	પ્રશ્નપત્ર	સ્કોર
1	સામાન્ય અભ્યાસ પ્રશ્ન પેપર I (ઉદ્દેશ)	200
2	સામાન્ય અભ્યાસ પ્રશ્ન પેપર II (ઉદ્દેશ)	200

પ્રાથમિક પરીક્ષામાં જનરલ સ્ટડીઝના બે પેપર છે, દરેક પેપર માટે 200 માર્કસ નક્કી કરવામાં આવ્યા છે. આ પરીક્ષામાં ઉદ્દેશ્ય પ્રશ્નો પૂછવામાં આવે છે, દરેક ખોટા જવાબ માટે એક તૃતીયાંશ ગુણ કાપવામાં આવે છે. તેથી જો તમને પ્રશ્નનો સાચો જવાબ ખબર હોય તો તમારે જવાબ આપવો જોઈએ કારણ કે વધુમાં વધુ એક કે બે ગુણ ઓછા આવે તો ઉમેદવારોને નાપાસ જાહેર કરવામાં આવે છે. જેના કારણે તમારી બધી મહેનત વ્યર્થ થઈ શકે છે.

IAS મુખ્ય પરીક્ષા

IAS પ્રારંભિક પરીક્ષા પછી, મુખ્ય પરીક્ષામાં ભાગ લેવા માટે જાહેરનામું બહાર પાડવામાં આવે છે, ફક્ત તે જ ઉમેદવારો કે જેઓ પ્રારંભિક પરીક્ષામાં લાયક ઠરે છે તેઓ જ આ પરીક્ષામાં ભાગ લઈ શકે છે.

એસ.નં.	પ્રશ્નપત્ર	સ્કોર
1.	સામાન્ય અભ્યાસ (પેપર-1)	250
2.	સામાન્ય અભ્યાસ (પેપર-II)	250
3.	સામાન્ય અભ્યાસ (પેપર-III)	250
4.	સામાન્ય અભ્યાસ (પેપર-IV)	250
5.	વૈકલ્પિક વિષય (પેપર-I)	250
6.	વૈકલ્પિક વિષય (પેપર-II)	250
7.	નિબંધ લેખન	250
8.	અંગ્રેજી (ફરજિયાત)	300
9.	ભારતીય ભાષા (ફરજિયાત)	300

નોંધ: અંગ્રેજી (ફરજિયાત), ભારતીય ભાષા (ફરજિયાત)માં મેળવેલ ગુણ પસંદગીની મેરિટ યાદીમાં ગણવામાં આવશે નહીં.

આ પરીક્ષામાં કુલ નવ પ્રશ્નપત્રો છે, તે તમામ બિન-આવશ્યક છે. દરેક પેપરમાં આપેલ વિષયને યોગ્ય રીતે સમજાવતા લખવાનું હોય છે.

આઈ.એ.એસ ઈન્ટરવ્યુ

મુખ્ય પરીક્ષા પછી, કમિશન દ્વારા ઇન્ટરવ્યુનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જે ઉમેદવારો મુખ્ય પરીક્ષામાં સફળ જાહેર થાય છે તેઓ ઇન્ટરવ્યુમાં ભાગ લઈ શકે છે.

પરીક્ષાનું નામ	સ્કોર
ઈન્ટરવ્યુ	275

IAS ઓફિસર (IAS ઓફિસર ટ્રેનિંગ) ની ટ્રેનિંગ કેવી છે?

UPSC દ્વારા લેવામાં આવતી પરીક્ષાના તમામ તબક્કામાં સફળતા મેળવ્યા પછી, કમિશન દ્વારા મેરિટ લિસ્ટ બનાવવામાં આવે છે, જેના આધારે ઉમેદવારોની પસંદગી કઈ પોસ્ટ માટે કરવામાં આવશે, તે નક્કી કરવામાં આવે છે. મેરિટ લિસ્ટમાં ટોચના ઉમેદવારોને IAS રેન્ક આપવામાં આવે છે, બાકીની અન્ય પોસ્ટ્સ યાદીમાં તેમના સ્થાનના આધારે વહેંચવામાં આવે છે.

જે પછી, પ્રશિક્ષણ માટે પસંદ કરાયેલ ઉમેદવારોને લબસ્ના (LBSNAA) માં મોકલવામાં આવે છે જ્યાંથી તેમને કેમ્પસમાં જ 2 વર્ષની તાલીમ આપવામાં આવે છે અને તે પછી જાહેર વહીવટમાં MA ડિગ્રી આપવામાં આવે છે.

IAS નો પગાર અને સુવિધાઓ | ભથ્થાં અને લાભો

પગાર

એક IAS ને દર મહિને લગભગ 56100 થી 250000 રૂપિયાનો પગાર આપવામાં આવે છે.

આવાસ

IAS ને જિલ્લા અથવા રાજ્યના પ્રતિબંધિત વિસ્તારમાં જ્યાં પોસ્ટિંગ થાય છે ત્યાં ડુપ્લેક્સ બંગલો આપવામાં આવે છે. જો તે જિલ્લા/કમિશનર અથવા મુખ્યાલયમાં પોસ્ટેડ હોય તો પણ તેને આ લાભ આપવામાં આવે છે.

પરિવહન

એક IAS અધિકારીને મુસાફરી માટે ઓછામાં ઓછા 1 અને વધુમાં વધુ 3 સરકારી ડ્રાઈવર આપવામાં આવે છે. વાહનનું ઇંધણ અને જાળવણી સરકાર દ્વારા કરવામાં આવે છે.

IAS ફરજ અને જવાબદારી (IAS ફરજ અને જવાબદારી)

• IAS તરીકે વ્યક્તિએ મહેસૂલ સંબંધિત કામ કરવું પડે છે, જેમ કે આવકની વસૂલાત વગેરે.
• જિલ્લામાં કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવી.
• એક્ઝિક્યુટિવ મેજિસ્ટ્રેટ તરીકે કામ કરવું પડશે.
• IASએ મુખ્ય વિકાસ અધિકારી (CDO) અથવા જિલ્લા વિકાસ કમિશનર તરીકે કામ કરવું પડશે.
• જિલ્લામાં રાજ્ય સરકાર અને કેન્દ્ર સરકારની નીતિઓનો અસરકારક અમલ કરવો.
• મોનિટર નીતિઓ વગેરે માટે ઓચિંતી મુલાકાત લેવા માટે મુસાફરી કરવી.
• નાણાકીય બાબતોના ધોરણો અનુસાર જાહેર ભંડોળ પરના ખર્ચની તપાસ કરવી.
• સંયુક્ત સચિવ, નાયબ સચિવ તરીકે સરકારની નીતિ બનાવવામાં અને નીતિઓને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં સલાહ આપવી.
• સરકારના રોજબરોજના કામકાજ સંભાળવાની જવાબદારી લેવી.

IAS ની પોસ્ટ

• એસડીઓ / એસડીએમ / સંયુક્ત કલેક્ટર / મુખ્ય વિકાસ અધિકારી (સીડીઓ)
• જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટ/જિલ્લા કલેક્ટર/ડેપ્યુટી કમિશનર
• વિભાગીય કમિશનર
• સભ્ય બોર્ડ ઓફ રેવન્યુ
• બોર્ડ ઓફ રેવન્યુના ચેરમેન

IAS ની સત્તા અને સત્તા

IAS અધિકારી જિલ્લા અથવા વિભાગના વડા હોય છે, તે વિભાગમાં થતા દરેક કામ માટે જવાબદાર હોય છે, તે પોતાના તાબાના કર્મચારીઓને નિર્દેશ આપે છે, જો કામમાં કોઈપણ પ્રકારની બેદરકારી જોવા મળે છે, તો તે કર્મચારીઓ માટે જવાબદાર છે. સામે નક્કર કાર્યવાહી કરે છે તે કર્મચારીઓને સસ્પેન્ડ કરી શકે છે અને જો કોઈ કર્મચારી કાયદાની વિરુદ્ધ કામ કરે છે, તો તે તેની સામે એફઆઈઆર નોંધી શકે છે અને સરકારમાંથી તેને બરતરફ કરવાની ભલામણ કરી શકે છે.

IASને સસ્પેન્ડ કરવાની સત્તા માત્ર રાષ્ટ્રપતિ પાસે છે, આ કામ બીજી કોઈ સરકાર કરી શકે નહીં. એકવાર ઈન્દિરા ગાંધીએ અજીત જોગીને કહ્યું હતું કે દેશમાં સત્તા માત્ર જિલ્લામાં ડીએમ પાસે છે, રાજ્યમાં સીએમ અને કેન્દ્રમાં પીએમ છે.

નિષ્કર્ષ

જો તમે ખરેખર તમારું IAS નું સપનું સાકાર કરવા માંગો છો, તો આપેલા તમામ લેખો દ્વારા એકવાર તમારી જાતને ચકાસી શકો છો કે તમે આ બધું કામ કરી શકશો કે નહીં અને તમારી પાસે તે ક્ષમતા છે કે નહીં. જો તમને અમારી ટીમ દ્વારા IAS અધિકારી વિશેનો આ લેખ ગમ્યો હોય, તો કૃપા કરીને આગળ શેર કરો.

FAQs